Martijn van der Putten: 'Om polarisatie te voorkomen, moet je bij de jeugd beginnen'

In Venray zijn ze wel wat gewend als het gaat over diverse bevolkingsgroepen en gevoelige maatschappelijke thema's. Al begin vorige eeuw werden hier de eerste instellingen voor geestelijke gezondheidszorg gebouwd. 'Het is goed gebruik dat deze mensen zich ook onder de Venraynaren begeven', vertelt wethouder Martijn van der Putten. De gemeente huisvest een tbs-kliniek, en na de oorlog kwam hier de enige Duitse militaire begraafplaats van Nederland. 'Tot op de dag van vandaag doet die nog weleens stof opwaaien. Maar de gemiddelde Venraynaar haalt zijn schouders erover op.'

Tegelijkertijd kan het in Venray ook flink schuren. Een paar jaar geleden waren er verhitte discussies over de komst van een asielzoekerscentrum. Het gemeentebestuur nam negen maanden de tijd om een besluit te nemen. 'Iedereen heeft zijn zegje kunnen doen, en wij hebben enigszins de nuance in het debat kunnen brengen. We wilden uitleggen dat als je oprechte zorgen hebt, je niet meteen een racist bent. Of dat als je positief tegenover asielzoekers staat, je geen landverrader bent. Dat zwart-witdebat sluimerde hier ook.'

Investeren in vredestijd

Naar eigen zeggen gaat het nu goed in Venray. Wel pleit de wethouder jeugd voor waakzaamheid en voor 'investeren in vredestijd', samen met professionals en organisaties uit het jeugddomein. 'We willen vasthouden dat we hier respectvol met elkaar omgaan en dat we tolerant zijn. Om polarisatie en ook radicalisering te voorkomen, moet je bij de jeugd beginnen.'

Van der Putten ziet hierin een voortrekkersrol voor de gemeente. 'Het lukt ons aardig om alle betrokken partijen aan tafel te krijgen, bijvoorbeeld in een platformoverleg voor jeugd en onderwijs. Daarin is de gemeente vaak de verbindende factor en regelmatig komen we bijeen op het gemeentehuis. Daar komen allerlei thema's aan de orde, en ook polarisatie en radicalisering zouden daar op tafel kunnen liggen.' Als wethouder kan hij vooral het belang van deze thema's uitdragen. 'Zo krijgt de hele gemeentelijke organisatie bestuurlijke rugdekking om er gezamenlijk mee aan de slag te gaan.'

Elkaar leren kennen

Onlangs was de gemeente Venray gastheer van een bestuurlijke conferentie over het voorkomen en bestrijden van polarisatie en radicalisering, in samenwerking met Platform JEP. Professionals uit het jeugddomein en het veiligheidsdomein bespraken gezamenlijk hun ervaringen in de praktijk. 'Het was een mooie bijeenkomst, waarbij iedereen met durf het gesprek aanging. Er was ruimte en vertrouwen om je kwetsbaar op te stellen. Zo kwam tijdens de bijeenkomst ter sprake dat professionals in het onderwijs en de jeugdsector nog steeds tegen belemmeringen aanlopen.'

Als voorbeeld noemt de wethouder een situatie op een school. Van de ene op de andere dag weigerde een leerling de hand te schudden van een aantal leerkrachten. Docenten wisten niet hoe ze met deze jongere het gesprek konden aangaan en hoe ze moesten handelen in zo'n situatie. Sommige docenten wilden de jongen al bijna opgeven. 'Een teamleider heeft zich hardgemaakt voor deze leerling. Zo'n jongen kan niet van school worden gestuurd omdat hij zich anders gedraagt. Uiteindelijk moet er een aanpak klaarliggen, die niet afhankelijk is van een teamleider of ander persoon.'

Samenwerking tussen professionals in het jeugdveld en het veiligheidsdomein is daarbij belangrijk, ziet Van der Putten. Dat begint bij elkaar leren kennen, en juist daarvoor is zo'n bijeenkomst waardevol. 'Ook ik heb weer nieuwe mensen leren kennen. Het is belangrijk dat we van elkaars werkvelden leren en horen waar we in de praktijk tegenaan lopen. Als we in de preventie van polarisatie en radicalisering iets willen betekenen, moeten we ook grenzen tussen domeinen durven slechten.'

Vloggen voor tolerantie

Deze cross-sectorale samenwerking komt onder meer tot uiting in de campagne #RespectOn, die kort geleden in Venray is gelanceerd. De komende drie jaar vinden er diverse activiteiten plaats die de tolerantie onder jongeren in Venray moeten vergroten en polarisatie moeten tegengaan. Zo gaan jongeren vloggen, zijn er interactieve theatervoorstellingen en worden er bijeenkomsten georganiseerd op een middelbare school.

'De kracht van de aanpak is dat die niet op de tekentafel is bedacht door heel goede professionals, maar juist door en met jongeren', vertelt Van der Putten. 'Dit gaat over honderden jongeren die drie jaar lang gevolgd worden. Het doel is daadwerkelijke gedragsverandering, bij jongeren en ook bij hun ouders.' De gemeente is een van de betrokken partijen, net als onder andere het onderwijs, de politie en de regionale welzijnsinstelling die het jongerenwerk in de gemeente uitvoert. 'We doen dit met alle partijen samen, zoals we ook in de brede preventie samenwerken.'

Gemeente als verbinder

De gemeente Venray kiest er nadrukkelijk voor om samen met de jeugdsector in te zetten op preventie van polarisatie en radicalisering. Wethouder van der Putten vindt dit juist nu een belangrijke taak van de gemeente. 'In deze tijd is het makkelijker om een zwart-witbenadering te kiezen dan om met elkaar de nuance op te zoeken. Maar ik denk dat de gemeente bij uitstek een rol als verbinder heeft. Het is zaak dat gemeenten die rol vervullen om polarisatie tegen te gaan.'

Martijn van der Putten is sinds 2015 wethouder in de gemeente Venray. Hij heeft onder andere jeugd- en jongerenbeleid in zijn portefeuille.