Hoe kan ik maatschappelijk gevoelige thema's goed bespreken met jongeren?
Jongeren hebben vaak de behoefte om te praten over (ingrijpende) maatschappelijk gebeurtenissen of gevoelige thema’s. Door het bespreekbaar te maken, voorkom je dat jongeren eenzijdig geïnformeerd worden. Jongeren leren ervan. Je kunt bijvoorbeeld met hen werken aan een kritisch denkvermogen. Door zelf het initiatief te nemen en een gesprek voor te bereiden, zorg je ervoor dat je regiehouder van het gesprek bent.
Als de meningen ver uit elkaar liggen, kan het erg moeilijk zijn om de dialoog te voeren. Want hoe houd je contact met studenten, ook bij extreme meningen? Hoe bevraag je heftige uitingen? Hoe begrens je gedrag en nodig je tegelijk uit tot deelname? Hoe belicht je maatschappelijke thema’s zonder je eigen mening op te dringen? Stichting School & veiligheid geeft de volgende vuistregels:
Voorbereiding: kies het onderwerp weloverwogen
- Het gespreksonderwerp is geen stelling. Het is geen standpunt over de zaak die in de polarisatie centraal staat. Dus niet: ‘Trump moet worden afgezet’ of ‘vluchtelingen moeten weg.’ Hiermee zet je de relatie verder op scherp. Door het onderliggende vraagstuk of de onderliggende behoefte als aanknopingspunt te nemen, zoals veiligheid, is de kans veel groter dat men naar elkaar luistert.
- Het kan helpen om met collega’s te bespreken wat de omgangsregels zijn en om gezamenlijk het gesprek voor te bereiden. Wat zijn hun ervaringen? Hoe gaan zij om met lastigheden?
Tijdens het gesprek
- Begrens en nodig uit. Soms kunnen dingen niet gezegd worden omdat ze niet binnen de democratie of de omgangsregels van de organisatie passen. Of omdat de sociale veiligheid van anderen in het geding komt. Begrens dan, en nodig tegelijkertijd uit om een diepere overtuiging te delen die aan de mening ten grondslag ligt. Het helpt om helder te hebben waar jouw persoonlijke grenzen liggen en die van de organisatie.
- Ga zelf niet moraliseren. Je kunt geraakt worden, maar ga niet de les lezen. Het risico bestaat dat je daarmee zelf bijdraagt aan polarisatie. Het belangrijkste is om standpunten van de jongeren te horen. Wanneer je partij wordt in de discussie, raak je de positie van gespreksleider kwijt en daarmee het vertrouwen van de deelnemers.
- Verdeel je aandacht tijdens het gesprek. Bedenk goed wie er in je groep zitten en wat je kunt verwachten. Jouw doel is om begrip en respect voor elkaar te kweken. Daarom is het zaak ervoor te zorgen dat niet de extremen steeds het podium pakken. Investeer actief in de middengroep.
- Gebruik inside stories. Zwart-wit-denken is gebaat bij oneliners, niet bij genuanceerde verhalen of inside stories. Het kan werken om iemand het verhaal te laten doen vanuit de eigen directe beleving en betrokkenheid. Dat kan door het uitnodigen van een gastspreker, of door het laten zien van een film of documentaire.
- Corrigeer onjuiste feiten.
- Spreek jongeren als individu aan in plaats van als vertegenwoordiger van een bepaalde groep (‘Wat vinden moslims/Limburgers/… daarvan?’)
Meer informatie
- E-learning Omgaan met extreem gedrag en polarisatie – Stichting School & Veiligheid.
- Training Dialoog onder druk – Stichting School & Veiligheid.
- Training Wij-zij denken en extreem gedrag in de school – Stichting School & Veiligheid.
- Overige scholingsmogelijkheden van Stichting School & Veiligheid.
- Spel Gedragen gedrag – Stichting School & Veiligheid.
- Gesprekstool ‘Struisvogel Sessie’ om morele dilemma’s bespreekbaar te maken – School & Veiligheid en Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS).
- Infographic Triggerfactoren — Expertise-unit Sociale Stabiliteit. Deze infographic laat zien welke triggerfactoren er zijn: concrete gebeurtenissen die het proces van radicalisering in gang kunnen zetten of kunnen versnellen.