Jeugdprofessionals tijdens de coronacrisis
Wat is de impact van de coronacrisis op maatschappelijke spanningen, radicalisering en polarisatie? En wat betekent dit voor het werk van jeugdprofessionals? De Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Platform JEP vroegen het aan stakeholders van gemeenschappen, gemeenten en professionals. In deze special lees je welke zorgen zij hebben en welke knelpunten zij ervaren. Zodat we met elkaar beter weten waar we alert op moeten zijn.
Impact maatregelen coronacrisis
Gevolgen voor werk jeugdprofessionals
De gevolgen van de coronacrisis zijn ook voelbaar in het werk van jeugdprofessionals. De begeleiding van cliënten gaat deels (digitaal) door en jongerenwerkers organiseren online activiteiten. Daarnaast gaan jongerenwerkers nog steeds de straat op jongeren te informeren over de maatregelen.
Gevolgen voor kwetsbare kinderen en jongeren
De maatregel thuisblijven heeft een negatieve uitwerking op kwetsbare kinderen en jongeren. De effecten van thuisisolatie zijn groot. Kinderen en jongeren raken (verder) geïsoleerd door het wegvallen van de dagelijkse structuur, school, het verenigingsleven en andere activiteiten. Daarnaast zijn er zorgen over een toename van huiselijk geweld, kindermishandeling en relatieproblemen. Net als over toenemende psychische problemen die versterkt worden door thuisisolatie.
Toegang tot en begrip van (overheids)communicatie
Cruciale informatie over de coronacrisis en gezondheids(zorg) komt niet bij iedereen aan. Aangekondigde maatregelen bereiken een deel van anderstalige Nederlanders nauwelijks. Met als gevolg dat zij de maatregelen niet of niet goed uitvoeren en daardoor (gezondheids)risico’s lopen. Ook blijkt dat de berichtgeving (uit verschillende landen) tot een overload aan informatie leidt. Dat kan verwarrend zijn, ook voor jongeren. Jongerenwerkers proberen deze verwarring te voorkomen door kinderen en jongeren goed te informeren via eigen hun kanalen. En dan op een manier die voor hen aantrekkelijk is zoals videoclips of bedrukte kleding die refereren aan de maatregelen.
Impact op maatschappelijke spanningen
De effecten van de crisis op radicalisering
Professionals maken zich zorgen over het effect van de coronacrisis op radicalisering. De acute en grote aandacht voor het coronavirus leidt ertoe dat de aandacht voor radicalisering en polarisatie bij professionals en binnen overheid(instanties) mogelijk afneemt. Risico hiervan is dat kwetsbare groepen uit het zicht van professionals kunnen verdwijnen. Bovendien zitten jongeren mogelijk langer dan normaal op internet, waar ze in aanraking kunnen komen met diverse informatiebronnen van beïnvloeding en complottheorieën. Zo kunnen de voedingsbodems en triggerfactoren in het radicaliseringsproces versterkt worden.
Overlast op straat
Jeugdprofessionals waarschuwen, net als gemeenten, voor oplopende maatschappelijke spanningen. In meerdere steden wordt geconstateerd dat er met name in kwetsbare wijken spanningen zijn tussen jongeren en buurtbewoners. Dit komt doordat niet alle jongeren de maatregelen (willen) begrijpen en toch buiten willen zijn. Denk ook aan jongeren die niet goed meekomen zoals die met een licht verstandelijke beperking (LVB). Dit leidt tot onbegrip en ongemak bij buurtbewoners en op sociale media. Zowel politie als jongerenwerkers proberen daarin, binnen de richtlijnen, te bemiddelen en attenderen jongeren op de maatregelen.
Eenzijdige beeldvorming en desinformatie (fake news)
Doordat de hoeveelheid aan (online) informatie over de coronacrisis (inter)nationaal overweldigend is, neemt de mogelijke impact van desinformatie toe. Jongeren beschikken niet altijd over de kennis om te achterhalen of geraadpleegde bronnen betrouwbaar zijn. Hierdoor ontstaat ook het risico dat, veelal met de intentie anderen te helpen, men onbedoeld zelf desinformatie verspreidt. Ook lijken jongeren nu gevoelig(er) te zijn voor verschillende complottheorieën die op sociale media en berichtendiensten zoals WhatsApp circuleren.
Impact op religieuze vieringen
Vieringen zoals Pasen en Ramadan
De impact van de coronacrisis op religieuze instellingen leidt tot veel zorgen bij verschillende voorgangers. Doordat bijeenkomsten boven de 30 personen verboden zijn, kunnen reguliere diensten niet meer plaatsvinden, zijn veel instellingen gesloten en zijn de onzekerheden over de viering van onder andere Pasen en de Ramadan groot. Uit de gesprekken blijkt dat men daarom nadenkt over alternatieven. Denk aan meerdere kleinschalige diensten, audio en online mogelijkheden voor het gebed en het nog bewuster omgaan met afstand en contact tijdens de vieringen en bezoeken.
Activiteiten voor jongeren
Professionals, gemeenten en religieuze instellingen maken zich zorgen over mogelijke onrust bij jongeren door het gebrek aan voldoende activiteiten tijdens de komende weken, onder andere in de meivakantie wanneer er geen schoolverplichtingen zijn en tijdens de Ramadan. Dit zijn periodes waarin er traditioneel veel activiteiten worden georganiseerd voor jongeren om samenscholing of overlast te voorkomen. Daarom denken verschillende organisaties en gemeenten samen na over extra (online) activiteiten voor jongeren gedurende onder andere de Ramadan.
Initiatieven voor professionals en jongeren
Er zijn verschillende initiatieven ontplooid om informatie te delen met professionals en jongeren:
Ondersteuning bij opvoedvraagstukken
Het Nederlands Jeugd Instituut (NJi) heeft een themapagina rondom het coronavirus voor kinderen, jongeren, ouders en jeugdprofessionals.
- Zie: website NJi
Vertalingen informatie coronavirus
Pharos - het expertisecentrum gericht op het terugdringen van gezondheidsverschillen - geeft informatie over het coronavirus in diverse talen en ondersteunt diverse initiatieven uit gemeenschappen die hetzelfde doel hebben.
- Zie: website Pharos
Hulplijn ouders met kinderen Jeugdzorgorganisatie
Omnia heeft een hulplijn opgezet voor ouders met kinderen die thuis tegen (opvoedkundige) knelpunten aanlopen.
- Zie: website Omnia
Goede voorbeelden Sociaal Werk Nederland
Sociaal Werk Nederland bundelt goede voorbeelden van werkpraktijken in het sociaal werk tijdens de coronacrisis.
- Zie: website Sociaal Werk Nederland
Tips voor professionals en gemeenten
Met de gevoerde gesprekken hebben we een beeld kunnen schetsen van de huidige ontwikkelingen. Ook zijn er tips en adviezen gegeven die we willen delen met jeugdprofessionals:
1. Volg altijd de richtlijnen van het RIVM op, zie website RIVM.
2. Maak gebruik van bestaande ketens en netwerken op lokaal niveau.
3. Houd de focus op de krachten en beschermende factoren van jongeren.
4. Probeer positief te blijven en het positieve van de situatie te benadrukken. Benadruk bijvoorbeeld de gemeenschappelijkheid van de situatie waarin iedereen zich nu bevindt. Bedenk ook in omgang met cliënten creatieve interventies en stel realistische doelen voor deze tijd.
5. Zet ook middelen zoals belrondes in, om hiermee kwetsbare jongeren actief te bereiken.
6. Voor veelgestelde vragen over het coronavirus, waaronder financiële regelingen, zie website Rijksoverheid.
Wat doet Platform JEP voor jou?
Platform JEP blijft (samen met de Expertise-unit Sociale Stabiliteit) tijdens de coronacrisis in contact met professionals en gemeenten. We zullen ervaringen en initiatieven blijven ophalen om ontwikkelingen te volgen. Platform JEP zal de relevante inzichten delen en waar mogelijk koppelen aan advies op maat, tips & tricks geven en onderlinge uitwisseling bevorderen tussen de (lokale en landelijke) organisaties. Dat kan enerzijds door het delen van best practices en ervaringen uit het land en anderzijds door het faciliteren van (online) bijeenkomsten.
Vragen of meer informatie Heb je vragen naar aanleiding van dit document, bel dan naar 070-3334558 of mail naar platformjep@minszw.nl. Ook zijn de individuele Platform JEP-adviseurs bereikbaar op hun eigen telefoonnummers.